Wejście Polski do Unii Europejskiej miało na celu m.in. uproszczenie zasad opodatkowania podatkiem akcyzowym transakcji międzynarodowych, w szczególności z innymi krajami członkowskimi. Cel ten miał zostać osiągnięty poprzez zharmonizowanie polskich przepisów z przepisami obowiązującymi w innych krajach członkowskich. Kilkunastomiesięczne doświadczenie polskich przedsiębiorców stosujących nowe przepisy o podatku akcyzowym wskazuje, że powyższy cel nie został osiągnięty. Nadal z szeregiem problemów akcyzowych spotykają się tzw. „starzy podatnicy podatku akcyzowego” (tj. przedsiębiorcy, którzy byli podatnikami tego podatku już przed 1 maja 2004 r.), jak również tzw. „nowi podatnicy podatku akcyzowego” (tj. przedsiębiorcy z branży chemicznej, którym przed dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej bolączki podatku akcyzowego nie były znane).

Celem niniejszego artykułu jest wskazanie bieżących problemów producentów produktów chemicznych, którzy w swojej produkcji wykorzystują komponenty będące wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi nabywanymi poza terytorium Polski.

Wielu polskich producentów z branży chemicznej nabywa na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz na terytorium państw trzecich komponenty będące w świetle przepisów ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2004 r., Nr 29, poz. 257) wyrobami akcyzowymi zharmonizowanymi, które następnie wykorzystują do produkcji produktów chemicznych. Do dnia 16 czerwca 2005 r. producenci nabywający przedmiotowe komponenty od kontrahentów z Unii Europejskiej oraz spoza jej granic dokonywali opisywanych nabyć bez ich obciążeń podatkiem akcyzowym. Począwszy jednak od dnia 17 czerwca 2005 r. zostali oni zobowiązani do zapłaty podatku akcyzowego w związku z dokonywaniem powyższych transakcji. Powstało wówczas pytanie, czy jedyną możliwością uniknięcia obowiązku zapłaty akcyzy jest wprowadzenie nabywanych komponentów do składu podatkowego położonego na terytorium Polski.

Wątpliwości wyjaśnione?

Wątpliwości w tej kwestii zostały wyjaśnione w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 13 lipca 2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz. U. z 2005 r., Nr 123, poz. 1113), które weszło w życie w dniu 19 lipca 2005 r. Nowe regulacje uzależniają prawo do zwolnienia przedmiotowych komponentów z podatku akcyzowego od spełnienia przez producenta dokonującego bezpośrednio importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia komponentów trzech poniższych warunków:

• producent prowadzi skład podatkowy i wprowadza do tego składu nabywane komponenty;
• producent złoży oświadczenie właściwemu naczelnikowi urzędu celnego, iż nabywane komponenty będą zużyte do produkcji wyrobów niebędących wyrobami akcyzowymi w miejscu ich produkcji, w którym znajduje się skład podatkowy;
• producent prowadzi ewidencję pozwalającą na określenie ilości i sposobu przeznaczenia zwolnionych wyrobów.

Szereg wątpliwości wśród producentów produktów chemicznych wywołała pierwsza z wskazanych powyżej przesłanek, tj. prowadzenie składu podatkowego. Z literalnego brzmienia § 14 ust. 2d pkt 1 rozporządzenia w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego wynika obowiązek prowadzenia własnego składu podatkowego, co tym samym wyklucza możliwość korzystania ze składów podatkowych podmiotów trzecich (tzw. usługowych składów podatkowych). W praktyce oznacza to konieczność zakładania przez poszczególnych producentów produktów chemicznych składów podatkowych. Założenie składu podatkowego wiąże się natomiast z koniecznością podejmowania szeregu czynności o charakterze administracyjnym, jak również z koniecznością ponoszenia przez producentów dużych obciążeń finansowych.

Jednak pracownicy Ministerstwa Finansów w nieoficjalnych rozmowach prowadzonych z podatnikami wyjaśniają, że powołany przepis należy rozumieć w ten sposób, że producenci mogą zakładać własne składy podatkowe lub korzystać z usługowych składów podatkowych na podstawie zawartych umów prawa cywilnego. Z całą pewnością przyjęcie takiego rozwiązania byłyby korzystne dla producentów wyrobów chemicznych importujących lub dokonujących wewnątrzwspólnotowych nabyć komponentów bezpośrednio. Jednakże taka interpretacja nie wynika z treści przepisu, tym bardziej, że § 14 ust. 2c pkt 4 przedmiotowego rozporządzenia jasno stanowi, iż importerzy komponentów (którzy nie są jednocześnie producentami), aby korzystać ze zwolnienia mogą posiadać status prowadzącego skład podatkowy lub korzystać z usługowego składu podatkowego.

Nie ma zwrotu podatku dla spóźnionych

Rozwiązanie przyjęte przez polskiego prawodawcę niewątpliwie prowadzi do wyjaśnienia wątpliwości powstałych z dniem 17 czerwca 2005 r. Jednakże nie ułatwia ono prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty z branży chemicznej, poprzez wprowadzenie szeregu warunków, których spełnienie jest konieczne celem skorzystania ze zwolnienia z podatku akcyzowego.

Podkreślenia wymaga także fakt, iż przepisy rozporządzenia obowiązujące od dnia 19 lipca 2005 r. przewidują możliwość ubiegania się o zwrot podatku akcyzowego zapłaconego w związku z importem lub wewnątrzwspólnotowym nabyciem komponentów, o ile transakcje te miały miejsce w okresie od 17 czerwca 2005 r. do 30 września 2005 r. W praktyce oznacza to, że producenci, którzy dokonają transakcji po tej dacie i nie wprowadzą zakupionych komponentów do składu podatkowego będą zobowiązani do zapłaty podatku akcyzowego bez możliwości ubiegania się o jej późniejszy zwrot.